بەشی چوارەم: ده‌رچوون له‌ چوارچێوه‌ و بازنه‌ی سه‌له‌فییه‌ت

بسم الله الرحمن الرحیم كورتە باسێك دەربارەى ڕێبازى سەلەفییەت بەشی چوارەم ئەو شتانەى كە بە هۆیەوە موسڵمان لە بازنەى سەلەفییەت دەردەچێت‌ لەم بەشەدا بە پشتیوانی خوای گەورە باسی ئەو شتانە دەكەین كە بە هۆیەوە موسڵمان لە بازنەی ئەهلی سوننە و جەماعە)سەلەفییەت( دەردەچێ‌ و، دەبێت بە كەسێكی ئەهلی ئەهوا‌ء و بیدعەچی(مبتدع). دیارە ئەم بابەتەش وەكو بابەتەكانی تر گرنگییەكی زۆری هەیە و، زانایانیش لە پەرتووكەكانیان باسیان كردووە. چونكە بەڕاستی زۆر جار دەبینین و دەبیستین كەسانێك خۆیان بە سەلەفی و ئەهلی سوننە دەزانن، كەچی لەواقيعدا وانییە و، بیروباوەڕیان پێچەوانەی بیروباوەڕی ئەهلی سوننە و جەماعەیە، بۆیە پێویستە ئاگاداری ئەو خاڵانە بین كە بە هۆیەوە موسڵمان لە بازنەی ئەهلی سوننە و جەماعەوە دەردەچێ‌. وە لەلایەكی تریشەوە لەبەر ئەوەی كەسی بیدعەچی كەسێكی خراپ و زەمكراوە، بۆیە نابێ‌ هەركەسە و بەهەواو ئارەزووی خۆی خەڵك بە بیدعەچی دابنێ‌ و لە بازنەی سەلەفییەت دەریانكات، بەڵكو ئەم بابەتە دەبێ‌ بەشێوەیەكی زانستی و بە بەڵگەوە قسەی لەسەر بكرێت، بۆ ئەوەی ئینسان تێیدا تووشی هەڵەو تاوان نەبێت. ئيمامى ئەحمەد(ڕەحمەتی خوای لێبێ‌)دەفەرمووێ: (إخراج الرجل من السنة شديد). سەلەفییەت خاوەنی چەند بنەماو بنچینەیەكە، كە پێشەوایانی ئەهلی سوننە لەسەری یەكدەنگن، وە هەركەسێكیش پێچەوانەی ئەو بنچینانە بێت ئەوە بەبیدعەچی ناویان بردووە و، لە بازنەی ئەهلی سوننە و جەماعە دەریان كردووە. یەكەم خاڵ كە بە هۆیەوە موسڵمان لەبازنەی ئەهلی سوننە دەردەچێ‌ بریتییە لە: هەركەسێك پێچەوانەی ئەهلی سوننە وجەماعە بێت لەسەرچاوەی وەرگرتنی دین، كە بریتییە لە(قوڕئان و فەرموودە و ئیجماع)، ئەهلی سوننە وجەماعە دینەكەی خۆیان لەو سێ‌ سەرچاوەیە وەردەگرن، نەك لەشتی تر. بۆیە هەركەسێك پێچەوانەی ئەهلی سوننە بێت لەو خاڵە، ئەوە كەسێكی بیدعەچییە. شەیخ ولئیسلام ئیبن تەیمییە(ڕەحمەتی خوای لێبێ‌)دەفەرمووێ‌: (فمن قال بالكتاب والسنة والإجماع فهو من أهل السنة والجماعة). (مجموعة الفتاوى،3/346). وە هەروەها دەفەرمووێ‌: (ومن خالف الكتاب المستبين، والسنة المستفيضة، أو ما أجمع عليه سلف الأمة خلافا لايعذر فيه فهذا يعامل بما يعامل به أهل البدع) مجموعة الفتاوى(24/172) واتە: هەركەسێك پێچەوانەی قوڕئانی ڕوون و ئاشكرا و،سونەتی ناسراو بوو، يا پێچەوانەی ئەو شتە بوو كە پێشینەی ئومەت لەسەری یەكدەنگن، ئینجا پێچەوانە كردنێكی واش بوو كە بیانووی نەبوو تێیدا، ئەوە وەكو كەسێكی ئەهلی بیدعە هەڵسوكەوتی لەگەڵ دەكرێ‌. دووەم: هەركەسێك پێچەوانەی بنچینەیەك لە بنچینەكانی ئەهلی سوننە و جەماعە بێت لە بیروباوەڕدا، ئەوە كەسێكی بیدعەچییە. ئیمامی ئیبن وتەیمییە دەفەرمووێ‌: (والبدعة التى يعد بها الرجل من أهل الأهواء: ما اشتهر عند أهل العلم بالسنة مخالفتها للكتاب والسنة، كبدعة الخوارج، والروافض، والقدرية، والمرجئة). مجموعة الفتاوى(35/414). واتە: ئەو بیدعەیەی كە پیاو بە هۆیەوە لە ڕێزی ئەهلی ئەهوا‌ء حیساب دەكرێ‌: بریتییە لەو بیدعەیەی كە ناسراوە لەلای ئەهلی عیلم پێچەوانەی كیتاب و سوننەیە، وەكو بیدعەی: خەواریج و،شیعە و،قەدەرییە و، موڕجیئەكان. (كەواتە هێندێ‌ بابەتی وورد هەیە كە ڕاستی تێیدا لەسەر هێندێ‌ خەڵكی شاراوەیە، جا هەركەسێ‌ لەم جۆرە بابەتانەدا موخالیف بێت، ئەوە بیبیدعەچی داناندرێ‌، بەڵكو كەسێكی موجتەهیدە،یا خاوەن بیانووی مەقبووڵە. وەرگێڕ). ئیمای شاطبیش(ڕەحمەتی خوای لێبێ‌)دەفەرمووێ‌: (أن هذة الفرق إنما تصير فرقا بخلافها للفرقة الناجية في معنى كلي في الدين، وقاعدة من قواعد الشريعة، لا في جزئي من جزئيات، إذا الجزئي والفرع الشاذ لا ينشأ عنه مخالفة يقع بسببها التفرق شيعا،وإنما ينشأ التفرق عند وقوع المخالفة في الأمور الكلية، لأن الكليات تضم من الجزئيات غير القليل....). الإعتصام(ج3/177). شیخ علی خضيریش(خوا ئازادی بكات)دەفەرمووێ‌: (يقصد بأهل البدع، هو كل من التزم عقائد تخالف عقائد أهل السنة والجماعة، ويقصد بالعقائد ماهو مخالفة لأصول أهل السنة والجماعة، كأمثال المعتزلة والرافضة والأشاعرة والمرجئة، إلخ). (الزناد في شرح لعمة الإعتقاد،ص70). واتە:مەبەست بە ئەهلی بیدعە: هەركەسێكه پەیوەست بێت بە بیروباوەڕێك كە پێچەوانەی بیروباوەڕی ئەهلی سوننە و جەماعە بێت، وەمەبەستیش بە بیروباوەڕ ئەوەيە پێچەوانە بێت لەگەڵ بنچینەیەكی ئەهلی سوننە و جەماعە، وەكو موعتەزیلە و، ڕافیزە و،ئەشعەری و، موڕجیئە....هتد. وە هەروەها دەفەرمووێ‌: جیاوازی هەیە لە نێوان بیدعەچی و پیاوێك بیدعەی هەبێ‌: هەرچی بیدعەچییە: ئەوە ئەو كەسەیە كە پەیوەستە بە بیروباوەڕی ئەهلی بیدعە، كە پێچەوانەی بنچینەیەكی ئەهلی سوننە بێت، بەڵام ئەو كەسەی كە دەوترێت بیدعەی هەیە، ئەوە كەسێكە كە لە ئەهلی سوننە و جەماعەیە، بنچینە و بیروباوەڕی بیروباوەڕی ئەهلی سوننە و جەماعەیە، بەڵام بیدعەیەكی ئەنجام داوە، وەكو زیندووكردنەوەی شەوی پازدەی مانگی شەعبان، يا وەكو بیدعەی بەنی ئومەییە كە وتاری جەژنیان پێش دەخست بەسەر نوێژ، با بەردەوام نوێژ دواخستن بۆ كۆتایی كاتەكەی، با وەكو داهێنانی زیكری دیاریكراو و هاوشێوەی ئەمانە،یاخود وەكو ئەو كەسەی سیفەتێك لە سیفاتەكانی خوا لە كاربخات و نەیسەلمێنێ‌ بەبێ‌ ئەوەی پەیوەست بێت بە بنچینەی لەكارخستن لە سیفاتەكان یا هێندێكی، ئا ئەو جۆرە كەسانە پێیان ناوترێ‌ بیدعەچە، بەڵكو دەوترێ‌ ئەهلی سوننەیە و بیدعەیان تێدایە. (الزناد،ص70). شێخ ناصر بن عبدالكریم العقل دەفەرمووێ‌:زاراوەی ئەهلی ئەهوا‌ء بە زۆری بۆ ئەو كەسە بەكاردێت كە پێچەوانەی ئەهلی سوننە و جەماعە بێت لە بنەمایەك یا زیاتر لە بنەماكانی دین، وەكو فیڕقەكانی خەواریج و شیعە و قەدەرییە و موڕجیئە و موعتەزیلە  و جەهەمییە و ئەهلی كەلام و، سۆفییەكانی تەریقەت، یاخود ئەو تاكانەى كە دەردەچن لە بازنەی ئەهلی سوننە و جەماعە،كەواتە ئەهلی ئەهوا‌ء بریتیين لە ئەهلی تەفرەقە و بیدعە. وەهەروەها ئەو فیرقانەش دەگرێتەوە كە دەرچووینە لە ئیسلام و دەدرێنە پاڵ ئیسلامیش، وەكو دووڕوو و فەلاسیفە و،باتنیيە و، زندیقەكان و هاووێنەیان.(موقع الشیخ). *تێبینی: لێرەدا هەڵەی ئەو مەخەلییانەمان بۆ ئاشكرا دەبێت، كە زۆر جاران خەڵكی بەهۆی بیدعەی عەمەلی - وەكو: مەولود یا جۆرە زیكر و سەڵاواتێكی بیدعی- لە بازنەی ئەهلی سوننە دەبەنە دەرەوە و بە بیدعەچی لە قەڵەمیان دەدەن. ئەوە لەكاتێكدا خۆشيان تووشی بیدعەی عەقیدەیی بووینە!!! سێیەم: هەركەسێك لەبەشێكی زۆر(جزئیات كثیرة)پێچەوانەی ئەهلی سوننە بێت، ئەوە جێگای بنچینەیەك دەگرێتەوە و، بەڵگەیە لەسەر فەساد و خەلەلی بنچینەیەك لە بیروباوەڕەكەیدا. ئیمامی شاطبی دەفەرمووێ‌: (ويجرى مجرى القاعدة الكلية كثرة الجزئيات، فإن المبتدع إذا أكثر من إنشاء الفروع المخترعة عاد ذلك على كثير من الشريعة بالمعارضة كما تصير القاعدة الكلية معارضة أيضا(.(الإعتصام ج3/177/178). نووسین و ئاماده‌کردنی مامۆستا/ ئه‌بو ئه‌نه‌سی ته‌وحیدی

تصنيف : به‌ره‌و سه‌له‌فیه‌ت