بەشی پێنجەم: مه‌نهه‌جی سه‌له‌فییه‌ت خوڕه‌وشته‌ نه‌ك جوێندان و ناکۆکی

بسم الله الرحمن الرحیم

كورتە باسێك دەربارەى ڕێبازى سەلەفییەت

بەشی پێنجەم

سەلەفیيەت مەنهەجی تێگەیشتن و خوڕەوشته

نەك مەنهەجی جوێن دان و ناكۆكی

پێم باش بوو لە بەشی پێنجەم و كۆتاییدا ئەم كتێبەدا بەشێك لەو نامیلكەیەی شەیخ ئەبو حەفصی جەزائيری وەربگێڕم كە بەناوی (السلفیة منهج أفهام وأخلاق لا منهج سباب وشقاق)ە.

شەیخى بەڕێز دەڵێت: ئەمە هێندێك بنچینە و یاسای بەناو سەلەفییەكانە، بە گوێرەی ئاگاداری و سەرنجدانی من و جگە لە منیش لە جەزائير، لەچەند خاڵێكدا كورتی دەكەمەوە بۆ ئەوەی ببێت بە ئامۆژگاری بۆ ئەو بەناو سەلەفییانە و لە خوا بترسن، وە هەروەها وەكو ئامۆژگاریيەكیشە  بۆ ئەو كەسەی كە توشی زماندرێژی ئەوانە بووە بە جوێن دان  تاوەكو ئارامبگرێ‌
.

ئەو كۆمەڵە تانەدان و كۆكردنەوەی هەڵەی پیاوچاكانیان كردووە بە دین و مەنهەج، لە كاتێكدا ئیمامی ئیبن و دەقیق لعید دەفەرمووێ‌: قسەگوتن بە موسڵمانان چاڵێكە لە چاڵەكانی دۆزەخ، لەناو خەڵكیدا دوو كۆمەڵ لەسەر لێواری ئاگری دۆزەخن: فەرموودە ناسەكان و دەسەڵاتدارەكان.

ئیمامی زەهەبیش دەفەرمووێ‌: قسەكردن لەسەر ڕاویەكان پێویستی بە لە خواترسانێكی تەواو و، دووربونەوە لە هەواو ئارەزوو.

بۆیەش ئەم زانستە گەورەیە (علم الجرح والتعدیل) چەندان یاسا و ڕێسای هەیە  تاوەكو هەركەسێك چۆنی بوێ‌ قسە دەربارەی غەیری خۆی نەكات.

بەڵام لەلای ئەم كۆمەڵە هەموویان خەریكی تانەو تەشەردانن لەخەڵكی و، لەسەر هەركەسێك بیانەوێ‌ جێبەجێ دەكەن، بەبێ‌ ئەوەی گەیشتبنە ئەو پلەیە و شیاوی ئەو كارە بن.

بچوكەكان فێری جوێن دان و قسەگوتن بە بانگخوازان دەكەن، پێش ئەوەی فێری ڕوكنەكانی ئیمان و هەڵوەشێنەرەوەكانی ئیسلام و بنچینەكانی خوڕەوشتیان بكەن، گەنجێك تازە خوا هیدایەتی داوە و دەستی كردووە بە دینداری هەر لەسەرەتاوە فێری ئەوەی دەكەن فڵانە كەس بیدعەچییە و ئەویتر گومڕایە.

هەر كەسێك موافیق بێت لەگەڵیان پلەی بەرز دەكەنەوە، ئەگەر چی كەسێكی سەرەتایی بێت، بەڵكو ئەگەر نەزانیش بێت، بۆیەش زۆرێك لەوانەی حەزیان لە ناوبانگە بەرەو لای ئەو كۆمەڵە دەچن.

دەنگ دابڕین و قسەنەكردن(هەجر)وەكو چەكێك بەكاردێنن بۆ هەڕەشەكردن لە دژی موخالیفی خۆیان، منداڵێك هێشتا بالغ نەبووە كردوویانەته تانەدەر و بڕیاردەر بەسەر خەڵكی بەوەى فڵان ئەهلى سوننەیە و فڵان ئەهلى بیدعەیە ، پاشان چەكەكەیان بۆ سەرخۆیان گەڕايەوە و كەوتنە  تانەدان و تەبدیع كردن(بە بیدعەچیدانان)و هەجركردنی یەكتری.

یەكێك لە فێڵ و ساختەكارییەكانیان ئەوەیە هاتوون قسەكانی سەلەفی صاڵح دەربارەی ئاگاداركردنەوەی خەڵكی لە ئەهلی بیدعە وەكو جەهەمی و موعتەزیلە و شیعەكانیان هێناوە و بەكاری دێنن دژی  بانگخوازانی سوننەت.

ئەوانە كاتێك كۆمەڵێك لە بانگخوازان و ئەهلی عیلمیان تەبدیع كرد بەبێ‌ بیدعەیەكی ڕاستەقینە، دوای ئەوە پەنایان بردە بەر تاقیكردنەوەی خەڵكی بە دیاریكردنی هەڵوێستیان بەرامبەر بەو كەسەی كە تەبدیعیان كردووە، بۆیە هەركەسێك قسەكەی ئەوان نەڵێت(واتە ئەو كەسەی ئەوان تەبدیعیان كردووە تەبدیعی نەكات)ئەوە لە سەلەفییەت دەری دەكەن و، ئەوەش قسەكەی ئەوان بڵێتەوە ئەوە سەلەفییە. وە بەهۆی ئەم كارەشیانەوە وای لێهاتووە سەلەفییەت پێوەرێكی تایبەتی هەیە لەلای ئەو كۆمەڵە.

هەركەسێك لەگەڵ ئەوان نەبێت ئەوە لە گومانی ئەواندا دژی وانە، ئەمەش حیزبایەتییە بە پۆشاكێكی نوێوە.

دۆستایەتی و دوژمنایەتییان لەسەر بنچینەی كەسەكان و ئەو مەنهەجەشە كە دراوەتە پاڵ شوێنكەوتراوەكانیان.

دەمارگیری بۆ گەورەكانیان و بیروبۆچوونەكانیان لە حەق و ناحەقدا، تاوەكو دەربارەی یەكێك لە گەورەكانیان گوتیان: فڵان كەس خۆی بەڵگەیە  جا چۆن بە بەڵگە دەوترێ‌ بەڵگە بێنە!!!

حەق و ڕاستی بە پیاوانەوە دەناسن نەك بە بەڵگە، ئەگەر وتەيەكیان پیشان بدەی، یاخود هەڵوێستێكیان بۆ ڕوون بكەیتەوە نكووڵی لێ‌ دەكەن، بەڵام ئەگەر پێت گوتن ئەوە فڵان كەس گوتویەتی، هەر ئەوكات هەڵوێستی خۆیان دەگۆڕن لە نكووڵی كردنەوە بۆ قەبوڵكردن، لەبەر ئەوەی گەورەكەیان ئەو قسەی كردووە، چەندان شت هەیە كە ئەوان نكووڵیان لێدەكرد، لەبەر ئەوەی لە كەسانێكەوە دەرچووبوو موخالیفی ئەوان بوون، بەڵام كاتێك لەلایەن ئەوانەوە دەرچوو وەریانگرت.

یەكێكیش لە نیشانەكانی ئەهلی باتڵ بریتییە لە ڕاڕایی لە هەڵوێستەكاندا.

11- یەكێك لە بنچینە بۆگەنەكانیان وازهێنانە لە حەق، چونكە موخاليفی ئەوان دەیڵێت، یاخود دەیكات، بۆیە لەلای ئەوان بەڵگەی ڕاستیێتی بریتییە لە پێچەوانەكردنی موخالیف، وەكو ڕافیزەكان یەكێك لە بنچینەكانیان ئەوەیە دەڵێن:ئەگەر لەكارەكانی ئێمەش حەقت نەناسی ئەوە پێچەوانەی ئەهلی سوننە بكە.

12- ئەنجامدانی ئیڕهابی فیكری لە ئەنجامی بەكارهێنانی سیاسەتی شێواندن و بڵاوكردنەوەی شتی پڕوپووچ و درۆ لە نێو خەڵكی لە بەرامبەر هەركەسێك كە بیەوێ‌ پێچەوانەی ئەوان بجوڵێتەوە یا ڕەخنە بگرێ‌ یاخود ئامۆژگارییان بكات، بۆیە فڕوفێڵ یەكێكە لە ئامرازەكانیان.

13- یەكێك لە شتە داهێنراوەكانیان: ئەوەی قسە نەكات لەسەر ئەو كەسەی كە ئەوان قسەیان دەربارەی كردووە ئەوە موڕجیئەیە!!!

14- یەكێكی تر لە بنچینە بۆ گەنەكانیان گومانی خراپ بردنە بە موخالیف، كە ئەمەش وای لێكردوون پەنا ببەنە بەر جاسوسیكردن و بەدواداچوونی  هەڵە و نووسینەوەی لە  كاغەز و لاپەڕەكان، بۆ ئەوەی دوای ئەوە هەڵبستن بەهەڵمەتی ناوزڕاندن و ئاگاداركردنەوە، پاشانیش دەنگ دابڕین.

15- قسەی هەموو كەسێك وەردەگرن نەناسراو بێت یا فاسق بێت، ئەگەر لە بەرژەوەندی خۆیان دابێت ، بەڵام  ئەگەر تۆ قسەیەكی بیستراو یان نوسراویان بۆ بێنیتەوە كە بەڵگەبێت لەسەریان  ئەوە گومانی تێدا دروست دەكەن و دەڵێن فڵان كەس لاسایی دەنگەكەی كردۆتەوە یاخود جگە لەمەش لە قسەی پڕوپووچ.

ڕق و قینە  چاوی سەر و دڵی كوێركردوون، اللهم عفوك.

16- ئەوان ئەگەر فەتوای یەكێك لە زانایانیان بەدەست كەوت كە موافیقی هێندێك لەو قسانە بێت كە ئەوان دەیڵێن، ئەوە پێی دڵخۆش دەبن و خەڵكیشی پێوە پەیوەست دەكەن، بەڵام ئەگەر فەتوایەك دەرچوو پێچەوانەی بۆچوونی ئەوان بێت، هەر ئاوڕیشی لێنادەنەوە  و دەڵێن ئێمە مولزەم نین پێوەی.

17- قسەی خراپ بە هێندێك لەو گەورە زانایانە دەڵێن كە موخالیفیانن، بەچەند وەسفێكی گەورە و ترسناك و خراپ كە بریتییە لە: فڵان زانا كۆمەڵەكان ناناسێت، یا فڵان لە مەنهەج تێنەگەیشتووە، یاخود فڵان تەكفیرییەكانی لەدەورە و یاری پێدەكەن.

18- لەگەڵ موخالیفی خۆیان لە بڕی ئەوەی ڕێگەی ئامۆژگاری و گفتوگۆی زانستی بەبەڵگەوە بگرنە بەر، هەوڵی ترساندنی كەسی موخالیف دەدەن بەچەند دەربڕین و وشەیەكی توند كە بەڵگەیە لەسەر ئیفلاس بوونیان لەبابەتی گفتوگۆكردن بەبەڵگەی شەرعی و ئەسەری سەلەفی.

19- هەوڵدەدەن پەناببەنە بەر گەورەترین فێڵ كە بریتییە لە هاندانی حاكم دژی موخالیف، ئەویش یا بەگەیاندنی زانیاری هەڵە دەربارەی موخالیف، یاخود بەبڵاوكردنەوەی ناو وناتۆرەی گەورە لەسەری، وەكو: تەكفیری، یا خەواریج،یا پشتگیری ئیڕهاب دەكات، یاخود هانی ئیڕهاب دەدات و،جگە لەمانەش لەو وشەو دەربڕینە هەڕەشەییەكان.

20- یەكێكی تر لە بنچینەكانیان دەربارەی تەبدیع و گومڕاكردن:هەركەسێك بیدعەیەك ئەنجام بدات یاخود ئەوان واگومان دەبەن كە بیدعەیە، ئەوە كەسێكی بیدعەچییە بەبێ‌ ڕەچاوكردنی مەرج و ڕێگرەكان، نەك هەر ئەوەندەش بەڵكو بەشێك لە زیادەڕەویان لەم بابەتەدا جاری وایە كەسی موخالیف تەبدیع دەكەن لەسەر كارێكی ئیجتیهادی .

21- یەكێكی تر لە بنچینەكانیان لە بابەتی تەبدیع: هەركەسێك بیدعەیەك ئەنجام بدات، نەك هەر بە بیدعەچی دادەنرێ‌، بەڵكو هەموو قسەكانی بەفیڕۆ دەچێت حەق بێت یان ناحەق، ئینجا هاوار بۆ ئەوكەسەی قسەی ئەو كەسە بێنێتەوە كە ئەوان تەبدیعیان كردووە.

22- دیسان یەكێكی تر لە بنچینەكانیان لەبابەتی تەبدیع ئەوەیە: ئەگەر بیدعەچی بە بیدعەچی دانەنێی ئەوە تۆش بیدعەچیت یا شلگیريت (إذا لم تبدع مبتدع فأنت مبتدع أو مميع)، كەواتە ئەوان وەكو خەواریجەكانی پێش خۆیانن، ئەگەر ئەو كەسەی كە لەلای ئەوان كافر بوو كافرت نەكردبا ئەوە تۆش كافر دەبووی.

23- بڕینی دەقەكان و بە بەڵگەهێنانەوەی بەشێكی، جاچ بۆ وەڵامدانەوەی بێت یاخود بۆ بە بەڵگەهێنانەوە بێت .(واتە:كاتێك وتەى زانایەك بۆ خۆیان بە بەڵگە بێننەوە،یا قسەى كەسێك بێننەوە بۆ وەڵامدانەوەى،هەمووى ناهێنن بەڵكو بەشێكى دەهێنن،ئەوەندەى كە خۆیان ئیشیان پێیە-وەرگێڕ).

24- مەنهەجەكەیان دامەزراوە لەسەر ڕەخنەگرتن لە غەیری خۆیان و بەدواداچوونی هەڵەكان، كەواتە مەنهەحێكی سلبییە و، هەڵگرەكانیشی هێچیان پێ‌ نییە بۆ بەخشین.

25- مەنهەجیان كورتكردۆتەوە لە كتێبی ڕەد و ڕدوود(وەڵامدانەوه).

26- بێ‌ گومان ئەم مەنهەجە سەیر و سەمەرەیە بویتە ڕێگر لە بەردەم زۆرێك لە گەنجان لەوەی ڕووبكەنە زانستی شەرعی، بە بەڵگەی ئەوەى كە زانستی شەرعی بەس نییە بۆ پەردەلادان لەسەر كەسی بیدعەچی، بۆیە پێویستە ڕووبكرێتە ئەو كتێبانەی كە ئەوان ناویان لێناوە (كتێبی مەنهەجی). هەتا هێندێكیان ئەم كتێبانەیان لەلا باشترە لە كتێبی تەوحید و عەقیدە، بەڵكو هێندێك كەسى كەم و بێ قیمەتیان ئەم كتێبانەیان پێ‌ باشترە لە لەبەركردنی كتێبی خوای گەورە.

27- دەیان بینی لە هەموو خەڵك زیاتر گوماناوی و ڕاڕانە وە لەهەموو خەڵكی لاوازترن لە ڕووی زانست و یەقینەوە، ئەمەش كارێكە خۆیان لە دەروونی خۆیانەوە هەستی پێدەكەن و، خەڵكێكیش لە خۆیان ئەو شایەتییە دەدات.

لە كۆتاییدا: بەم جۆرە كەسانە دەڵێم كاتی ئەوە هاتووە كە چاوێك بەو ڕێگە و ڕێبازەتاندا بخشێننەوە كە پێچەوانەی مەنهەجی پێشەواكانە.

بەڕاستی بانگەوازتان پارچەپارچە كرد، بانگخوازەكانتان سەرقاڵكردووە بە هێندێك بابەتی داهێنراوەوە كە لە پێشەوایانەوە نەمان بیستووە، خەڵكتان دوورخستەوە لە زانست و كردەوە بردتانن بەرەو نەزانین و موناقەشە، دەرگای غەیبەت و نەمیمەتان كردۆتەوە، خراپەكاریتان لە نێو بڕواداران بڵاوكردۆتەوە، بونەتە ڕێگر لە بەردەم دینی خوا بۆ كەسێك كە پێشتر دینی خوای نەناسیبێ‌، ئەگەر وشەیەكی حەقتان پیبێت زۆری ناحەقتان داوەتە پاڵی.

ئێوەش بۆتان ڕوون بۆوە ئەم مەنهەجە چەنده ترسناكە، كەوا زۆرێكیش لە گەنجان وەریانگرتووە، زمان درێژی دەكەنە سەر غەیری خۆیان بەبێ‌ حەق و، تەبدیعی موخالیفی خۆیان دەكەن بەبێ‌ ڕێسایەكی دیاریكراو و بەبێ‌ بەڵگە، وە ئەمانە هیچ چارەسەرێك سوودیان پێ‌ ناگەیەنێ‌، تەنها ئەوەنەبێ‌ خۆیان فێری زانست و زانیاری بكەن و بە ئەدەبی ئەو زانستە خۆیان پەروەردە بكەن، پاشانیش خوا كێی بوێ‌ ڕێنمایی دەكات.

لە ڕاستیدا چەند هۆكارێك هاندەربوون بۆ نووسینی ئەم چەند دێرە:

بڵاوبوونەوەی ئەم مەنهەجە سەیر و سەمەرە(نامۆ)یە لەسەر حیسابی مەنهەجی سەلەفی.

دووركەوتنەوەی زۆرێك لە خەڵكی عەوام لە مەنهەجی سەلەفی بەهۆی ئەم مەنهەجە سەیر و سەمەرەیەوه.

قسەكردنی زۆرێك لە ئەهلی ئەهوا‌ء و بیدەع لەسەر مەنهەجی سەلەفی، بەهۆی لادانەكانی ئەم مەنهەجە سەیر وسەمەرەیەوه.

دووری گەنجەكان لە زانستی شەرعی.

بوێری زۆرێك لە گەنجە سەرەتاییەكان لە قسەكردن لەسەر هێندێك بانگخواز و زانایان.

داوادەكەین لە خوای گەورە كە بمانپارێزی لە فیتنە و هەواو ئارەزوو، وە دوورمانخاتەوە لە ستەم و گومڕایی و نەزانین و خۆبەگەورەزانینێك كە كەڕ و كویڕمان بكات.

سبحانك اللهم وبحمدك أشهد أن لاإله إلا أنت أستغفرك وأتوب إلیك.

أبو حفص الجزائري

1424 كۆچى

نووسین و ئاماده‌کردنی

مامۆستا/ ئه‌بو ئه‌نه‌سی ته‌وحیدی

تصنيف : به‌ره‌و سه‌له‌فیه‌ت