به‌ڵگه‌ی دووه‌می م. علی باپیر:
مامۆستا ئاماژه‌ی به‌وه كرد كه ئه‌و فه‌رموده‌یه
[مَنْ بَدَّلَ دِينَهُ فَاقْتُلُوهُ] رواه البخاري.
قه‌تعی نییه؛ له‌به‌رئه‌وه‌ی زانایان كۆڕان له‌سه‌ر حدوده‌كان،
به‌ڵام له‌سه‌ر كوشتنی مورته‌د كۆڕان نین. به‌ڵگه‌شی به‌وه
هێنایه‌وه:
أَنَّ رَجُلًا وَفَدَ عَلَى عُمَرَ، فَقَالَ لَهُ عُمَرُ :" هَلْ مِنْ
مُغْرِبَةِ
خَبَرٍ؟ فَأَخْبَرَهُ أَنَّ رَجُلًا كَفَرَ بَعْدَ إسْلَامِهِ،
فَقَالَ: مَا فَعَلْتُمْ بِهِ؟ فَقَالَ: قَرَّبْنَاهُ، وَضَرَبْنَا
عُنُقَهُ، فَقَالَ: هَلَّا حَبَسْتُمُوهُ ثَلَاثًا، وَأَطْعَمْتُمُوهُ
كُلَّ يَوْمٍ رَغِيفًا، وَأَسْقَيْتُمُوهُ لَعَلَّهُ يَتُوبَ،
اللَّهُمَّ إنِّي لَمْ أَحْضُرْ، وَلَمْ آمُرْ، وَلَمْ أَرْضَ إذْ
بَلَغَنِي] (التلخيص الحبير في تخريج أحاديث الرافعي الكبير).
واته: ((كه‌سێك هاتۆته خزمه‌ت ئیمامی عومه‌ر(ڕه‌زای خوای
له‌سه‌ربێت)، ئیمامی عومه‌ر ده‌نگوباسی لێده‌پرسێ و ئه‌ویش له‌وه‌ڵامدا
ده‌ڵێ: كابرایه‌ك له‌ئیسلام هه‌ڵگه‌ڕایه‌وه، ئیمام عومه‌ریش
ده‌فه‌رموێت: چیتان لێكرد؟ ده‌ڵێ: گرتمان و له‌گه‌رده‌نیمان دا. ئیمامی
عومه‌ر له‌وه‌ڵامدا ده‌فه‌رموێت: له‌به‌رچی سێ ڕۆژ نه‌تانگرت و هه‌ر
ڕۆژەو نانێك و، هەروەها ئاوتان بدابایە به‌و ئومێده‌ی ته‌وبه‌ی كردبا.
ئینجا ده‌فه‌رموێ: خوایه من له‌وێ نه‌بووم و فه‌رمانم پێنه‌كردووه‌و
كه پێشم گه‌یشت له‌سه‌ری ڕازی نه‌بووم)).
م.علی وا ده‌زانێ ئه‌و فه‌رمووده‌یه به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌یه كه كوشتنی
مورته‌د بابه‌تێكی ئیختلافییه‌و، لەبەر ئەوەیە دەڵێ: ئیمامی عومه‌ر
له‌گه‌ڵ كوشتنی مورته‌د نەبووە!!
وه‌ڵامدانه‌وه‌ی ئه‌و گومانه‌و خستنه ڕووی
هه‌ڵه‌ی م.علی :-
سه‌ره‌تا ئه‌وه زۆر به‌گران له‌سه‌ر ئه‌میری
كۆمه‌ڵی ئیسلامیی دەکەوێت كه نه‌كوشتنی مورته‌د بداته پاڵ ئیمامی
عومه‌ر (ڕه‌زای خوای له‌سه‌ر بێت) له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌و تۆمەت دانه
پاڵه قسه وه‌شاندنه و هیچ به‌ڵگه‌یه‌كی زانستی له‌سه‌ر نییه،
به‌ڵكو بەپێچەوانەوە كوشتنی مورته‌د ئیجماعی له‌سه‌ره.
ئیمامی (الشافعي) ڕه‌زاو ڕه‌حمه‌تی خوای
له‌سه‌ربێت ده‌فه‌رموێت:" فلم يختلف المسلمون أنه لا يحل أن يفادى
بمرتد بعد إيمانه ولا يمن عليه ولا تؤخذ منه فدية ولا يترك بحال حتى
يسلم أو يقتل والله اعلم" (الأم ٦/١٦٩)
ئیمام (ابن قدامة) ده‌فه‌رموێت: ((المرتد هو
الذي يكفر بعد اسلامه قال الله تعالى: {وَمَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ
عَنْ دِينِهِ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُولَئِكَ حَبِطَتْ
أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآَخِرَةِ وَأُولَئِكَ أَصْحَابُ
النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ} وقال النبي صلى الله عليه وسلم:
[مَنْ بَدَّلَ دِينَهُ فَاقْتُلُوهُ] وأجمع أهل العلم على وجوب قتل
المرتدين روي ذلك عن أبي بكر وعمر وعثمان وعلي عليه السلام ومعاذ وأبي
موسى وابن عباس وخالد رضي الله عنهم وغيرهم فلم ينكر فكان اجماعا))
(الشرح الكبير لابن قدامة).
(وقد اتفق العلماء على وجوب قتل المرتد، لقوله
صلّى الله عليه وسلم:
[مَنْ بَدَّلَ دِينَهُ فَاقْتُلُوهُ] وقوله
عليه السلام:
[لا يَحِلُّ دَمُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ إِلاَّ
بإِحْدَى ثَلاثٍ: الثَّيِّبُ الزَّانِيْ، وَالنَّفْسُ بِالنَّفْسِ،
وَالتَّاركُ لِدِيْنِهِ المُفَارِقُ للجمَاعَةِ] وأجمع أهل العلم على
وجوب قتل المرتد) الفقه الإسلامي وأدلته.
(إِذَا ارْتَدَّ مُسْلِمٌ، وَكَانَ
مُسْتَوْفِيًا لِشَرَائِطِ الرِّدَّةِ، أُهْدِرَ دَمُهُ، وَقَتْلُهُ
لِلإْمَامِ أَوْ نَائِبِهِ بَعْدَ الاِسْتِتَابَةِ) الموسوعة الفقهية
الكويتية.
كه‌وابوو كوشتنی مورته‌د دوای داواكردنی
ته‌وبه لێی، بابه‌تێكه ئیجماعی له‌سه‌ره‌و ئومه‌ت پشت به‌پشت قبوڵیان
كردووه، ئه‌و ئیجماعه‌ش به‌ڕاوبۆچوونی نامۆو پێچه‌وانه‌ی ئه‌هلی
سوننه‌و جه‌ماعه‌ت هه‌ڵناوه‌شێته‌وه.
ئیمامی عومه‌ر (ڕه‌زای خوای له‌سه‌ر بێت) كه
ناڕه‌زایی ده‌رده‌برێت له‌سه‌ر كوشتنی ئەو کەسەی مورته‌د بۆتەوە وه‌ك
له ڕیوایه‌ته‌كه هاتووه و ده‌فه‌رموێ:"اللَّهُمَّ إنِّي لَمْ
أَحْضُرْ، وَلَمْ آمُرْ، وَلَمْ أَرْضَ إذْ بَلَغَنِي" له‌به‌رئه‌وه
نه‌بووه كه ئه‌و له‌گه‌ڵ كوشتنی مورته‌د نه‌بووبێت، به‌ڵكو ئه‌و
مەبەستی ئیستتابه کردنی ئەو کەسە بووه.
واته داوای ته‌وبه‌ی لێده‌كرێت پێش كوشتنی،
جا ئەگه‌ر په‌شیمانی دەربڕی ئەوا تۆبەكه‌ی لێقبوڵ ده‌كرێت، خۆ ئەگەر
په‌شیمان نه‌بێتەوە له‌گه‌رده‌نی ده‌درێت. هه‌ربۆیه‌ش
ده‌فه‌رموێت:"هَلَّا حَبَسْتُمُوهُ ثَلَاثًا، وَأَطْعَمْتُمُوهُ كُلَّ
يَوْمٍ رَغِيفًا، وَأَسْقَيْتُمُوهُ لَعَلَّهُ يَتُوبَ"
ئیختلافی زانایان له‌سه‌ر ئه‌وه نییه كه
مورته‌د ده‌كوژرێت یا ناکوژرێت، به‌ڵكو ئه‌و حوكمه زانایان له‌سه‌ری
كۆڕاو یەکدەنگن، ئیختلاف له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه كه ئایا ته‌وبه‌ی لێقبوڵ
ده‌كرێت و ماوەی پێده‌درێت تۆبە بکات, وه ئەگەر ڕێگەی پێبدرێت تۆبە
بکات، ماوەکەی چه‌نده؟ ئایا سێ یاخود دە ڕۆژ؟ ئا ئه‌و بابه‌تانەن
ئیختلافیان له‌سه‌ره، نهك خودی كوشتنه‌كه. هه‌ر بۆیه ئیمام (ابن
حجر) ده‌فه‌رموێ:
"واختلف القائلون بالإستتابة هل يكتفي بالمرة
أو لا بد من ثلاث وهل الثلاث في مجلس أو في يوم أو في ثلاثة أيام وعن
علي يستتاب شهرا
وعن النخعي يستتاب أبدا كذا نقل عنه مطلقا
والتحقيق أنه في من تكررت منه الردة" فتح الباري-ابن حجر.
كه‌وابوو ئه‌وه‌ی مامۆستا ده‌یڵێ و
ڕایده‌گه‌یه‌نێت تەنها سەرلێشێواندنە، کاتێك بیەوێ نه‌كوشتنی مورته‌د
بداته پاڵ ئیمامی عومه‌ر ڕه‌زای خوای له‌سه‌ر بێت.
خاڵێكی تر کە ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسلامی
ئاماژه‌ی پێكرد، بۆچونی ئیمام (النخعي) یه، گوایه ئه‌ویش هه‌ر پێی
وابووه کە مورته‌د نا‌كوژرێت، ئیمامی (ابن حجر) له‌وباره‌وه
ده‌فه‌رموێت:
"وعن النخعي يستتاب أبدا كذا نقل عنه مطلقا
والتحقيق أنه في من تكررت منه الردة"
واته: له (النخعي)یەوە گێردراوه‌ته‌وه كه
به‌رده‌وام داوای ته‌وبه له‌كه‌سی مورته‌د ده‌كرێت، به‌ڵام
به‌ڵێكۆڵینه‌وه ئه‌وه بۆ كه‌سێكه كه چه‌ندجار هه‌ڵبگه‌ڕێته‌وه)).
واته ئه‌وه‌ی له ئیمام (النخعي)
ڕیوایه‌تكراوه، په‌یوه‌ندی به‌كه‌سێكه‌وە هەیە کە چه‌ندجار
هه‌ڵده‌گه‌ڕێته‌وه‌و ده‌بێته‌وه موسڵمان و لەدواجاردا
هه‌ڵده‌گه‌ڕێته‌وه، ئابه‌م شێوه‌یه ئه‌وكه‌سه چه‌ندجاران
هه‌ڵگه‌ڕێته‌وه، ئەوە ده‌رگای ته‌وه‌به‌ی له‌ڕوو داناخرێت و داوای
تۆبەی لێده‌كرێت، ئەگه‌ر تۆبەی كرد ئازاد ده‌كرێت، وه ئەگه‌ر تۆبەی
نه‌كرد دوای به‌سه‌رچوونی ئه‌و ماوه‌یه‌ی بۆ ڕه‌واندنه‌وه‌ی
گومانه‌كانی دانراوه، ئه‌وا بێگومان له‌گه‌رده‌نی ده‌درێت و دەکوژرێت
.
ئه‌گه‌ر به‌و مانایه‌ش نه‌بێت وه‌كو ئه‌وه‌ی
ئیمام (ابن حجر) ئاماژه‌ی پێفه‌رمووه، ئه‌وا ئیمام (ابن قدامة) له‌و
بارەوە ده‌فه‌رموێت:
"وقال النخعي يستتاب أبدا وهذا يفضي إلى أنه
لا يقتل أبدا وهو مخالف للسنة والاجماع" الشرح الكبير لابن قدامة.
واته: ((ئه‌و بۆچونه به‌ره‌و ئه‌وه‌ت ده‌بات
كه موڕتەد به‌هیچ جۆرێك نه‌كوژرێت، ئه‌وه‌ش پێچه‌وانه‌ی سوننه‌و
ئیجماعه)).
دواتر مامۆستا علی باپیر باسی ئەوەی كرد
ئه‌وكاته‌ی (معاذ بن جبل) ده‌چێته یه‌مه‌ن بۆلای (ئه‌بو موسای
ئه‌شعه‌ری) ڕه‌زای خوایان لێبێت، ده‌بینێ كابرایه‌ك ده‌ستی
به‌ستراوه‌ته‌وه، پرسیار لە ئه‌بو موسا دەکات دەربارەی حاڵی ئەوە
کەسە، ئەویش له‌وه‌ڵامدا ده‌فه‌رموێت: ئه‌و كابرایه پێش مسوڵمانبوونی
جولەکە بوو، بەڵام دواترێ له‌ئیسلام هه‌ڵگه‌ڕایه‌وه، (معاذ) ڕه‌زای
خوای لێبێت له‌وه‌ڵامدا فه‌رمووی:
دانانیشم، وە لەڕیوایەتی تردا هاتووە، لە پشتی
ووڵا‌غەکەم دانابەزم تا له‌گه‌رده‌نی نه‌درێت .
به‌ڕای مامۆستا علی جیاوازی هه‌ڵوێستی (ئه‌بو
موسا و موعاز) دیسان به‌ڵگه‌ن له‌سه‌رئه‌وه‌ی كه حوكمی ڕیدده
بابه‌تێكی ئیختلافییه!!
بۆ وه‌ڵامدانه‌وه‌ی ئه‌و گومانه‌ش سه‌ره‌تا
بابچینه خزمه‌ت ده‌قه‌كه:
"عن أبي بردة عن أبي موسى قال قدم علي معاذ
وأنا باليمن ورجل كان يهوديا فأسلم فارتد عن الإسلام فلما قدم معاذ قال
لا أنزل عن دابتي حتى يقتل فقتل قال أحدهما وكان قد استتيب قبل ذلك".
(تحقيق الألباني: صحيح / صحيح وضعيف سنن أبي داود).
واته: ((ئه‌بو موسای ئه‌شعه‌ری ڕه‌زای خوای
لێبێت ده‌فه‌رموێت: کاتێك لە یەمەن بووم (معاذ) هات بۆلام، كابرایه‌كی
جوله‌كه ببووه موسڵمان و دواتر هه‌ڵگه‌ڕابۆوە، موعاز ڕه‌زای خوای
له‌سه‌ر بێت كاتێك ئه‌وه‌ی بینی فه‌رمووی: له وڵاغه‌كه‌م دانابه‌زم
تاوه‌كو نه‌یكوژن، ئه‌وه‌بوو کابرای جولە كوژرا.
به‌ڵام له‌و ڕیوایه‌ته‌دا هاتووه كه شه‌یخ
(الألباني) به سه‌حیحی له‌قه‌ڵه‌م داوه، پێش ئه‌وه‌ی موعاز ڕه‌زای
خوای له‌سه‌ر بێت بگاته ئه‌و شوێنه، داوای ته‌وبه لە جوولەکەکە
كرابوو.
به‌ڵام مامۆستا علی باپیر خۆی له‌و ڕیوایه‌ته
نه‌داوه!! یان ئاگای لێنییە هەربۆیه ئه‌ومافه‌ی نییه بڵێ:
ئه‌بو موسا ڕه‌زای خوای له‌سه‌ر بێت له‌گه‌ڵ
كوشتنی مورته‌د نه‌بووه. ئه‌وه دیسان قسه وه‌شاندنه‌و بۆچونێكی
بێبنەما و بێبه‌ڵگه‌یه.
به‌ڵگه‌ی سێیه‌می م. علی باپیر:
به‌ڵگه‌ی سێیه‌می چه‌ند خاڵێك بوو وروژاندی،
ئەگه‌رچی لەڕاستیدا ئه‌و خاڵانه هیچ په‌یوه‌ندییەکیان به حوكمی
مورته‌ددەوە نییە، به‌ڵام دیار بوو بۆ ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی بابه‌ته‌كه‌ی
باسی له‌و خاڵانه‌ش كرد .
١ ـ وتی: حدود ده‌بێ جێبه‌جێ بكرێ هه‌ربۆیه
پێغه‌مبه‌ری خۆشه‌ویستمان (صلى الله عليه وسلم) ده‌رباره‌ی حه‌ددی دزی
ده‌فه‌رموێت:[إِنَّ بَنِي إِسْرَائِيلَ كَانَ إِذَا سَرَقَ فِيهِمُ
الشَّرِيفُ تَرَكُوهُ، وَإِذَا سَرَقَ الضَّعِيفُ قَطَعُوهُ، لَوْ
كَانَتْ فَاطِمَةُ لَقَطَعْتُ يَدَهَا] رواه البخاري.
واته ناكرێ كه‌س شه‌فاعه‌ت له حدود بكات و
كه‌سیش بۆی نییه حدود ڕابگرێت، به‌ڵام پێغه‌مبه‌ری خۆشه‌ویست (صلى
الله عليه وسلم) (عبدالله بن سعد بن ابي سرح)ی نه‌كوشت و شه‌فاعه‌تی
ئیمامی عوسمانی قبوڵ كردوو لێیخۆش بوو، كه‌وابوو ئه‌وه دیسان
به‌ڵگه‌یه‌كی تره له‌سه‌رئه‌وه‌ی كه مورته‌د ناكوژرێ له‌به‌ر
ریدده‌كه‌ی، به‌ڵكو له‌به‌ر جودابوونه‌وه‌ی له كۆمه‌ڵی موسڵمانان!!
وه‌ڵامی ئه‌و گومانه:
له‌م خاڵه‌شدا م. علی جارێکی تر چه‌ند
بابه‌تێكی تێكه‌ڵ بەیەکتر كردووه، هه‌ر له‌به‌ر ئه‌و تێكه‌ڵكردنه‌شه
گه‌یشتۆته ده‌ره‌نجامێك کە پێچه‌وانه‌ی بیروبۆچوونی ئه‌هلی سوننەت و
جه‌ماعه‌ته.
پێش ئه‌وه‌ی بچینه سه‌ر هۆکاری نه‌كوشتنی
(عبدالله بن سعد بن ابي سرح) گرنگه خاڵێك ڕوونكه‌ینه‌وه كه پێمان
وایه زۆربه‌ی ئه‌و کەسانەی خاوه‌نی ئه‌و بۆچوونه سه‌قه‌تانه‌ن،
هۆکارەکەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە به‌ته‌واوی له‌و خاڵه نه‌گه‌یشتوون،
بۆیە دەپرسین:
ئایا كوشتنی مورته‌د له حدوده؟
زانایان ده‌فه‌رموون جێبه‌جێكردنی حه‌د مایه‌ی
لێخۆشبونی گوناهه‌كه‌یه، هه‌ربۆیه ئیمامی بوخاری له سه‌حیحه‌كه‌یدا
ده‌فه‌رموێت:"باب الحدود كفارة" ئینجا باسی ئه‌و فه‌رمووده‌یه ده‌كات.
عن عبادة بن الصامت رضي الله عنه قال:كنا عند النبي صلى الله عليه و
سلم في مجلس فقال: [بايعوني على أن لا تشركوا بالله شيئا ولا تسرقوا
ولا تزنوا-وقرأ هذه الآية كلها-فمن وفى منكم فأجره على الله ومن أصاب
من ذلك شيئا فعوقب به فهو كفارته ومن أصاب من ذلك شيئا فستره الله عليه
إن شاء غفر له وإن شاء عذبه] رواه البخاري.
ئه‌و فه‌رموده‌یه به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌یه كه
حدود جێبه‌جێكردن له‌سه‌ر كه‌سێك ده‌بێته مایه‌ی لێخۆشبوونی
گوناهه‌كه‌ی، به‌ڵام ئایا جێبه‌یجێكردنی حه‌دی ڕیدده ده‌بێته مایه‌ی
سڕینه‌وه‌ی گوناهه‌كانی مورته‌د؟! لەوەڵامدا دەڵێین: بێگومان نه‌خێر.
بۆیه هەڵەیە تێکەڵکردنی حوکمی ڕیددە
بەحدود، هه‌ر ئه‌و خاڵه‌شه م.علی باپیری بەرەو ئه‌و هه‌ڵه‌یه بردووە
، ڕیدده بهێنێته ڕیز حه‌دی ده‌ستبڕین و حه‌دی زینا و...هتد.
پرسیار له شه‌یخ (ابن عثيمين) ڕه‌حمه‌تی خوای
لێبێت ده‌كرێت:
''سئل فضيلة الشيخ: هل قتل الساحر ردة أو
حد؟'' ئایا کاتێک ساحیر ده‌كوژرێ وه‌ك هه‌ڵگه‌ڕاوه ده‌كوژرێ یاحه‌ددی
لێده‌رده‌كرێت؟ ئه‌ویش له‌وه‌ڵامدا ده‌فه‌رموێت:"فيجب على ولي الأمر
قتلهم بدون استتابة، ما دام أنه حد؛ لأن الحد إذا بلغ الإمام، لا
يستتاب صاحبه، بل يقام بكل حال، أما الكفر فإنه يستتاب صاحبه، وبهذا
نعرف خطأ من أدخل حكم المرتد في الحدود، وذكروا من الحدود حد الردة؛
لأن قتل المرتد ليس من الحدود لأنه إذا تاب انتفى عنه القتل، ثم إن
الحدود كفارة لصاحبها وليس بكافر، والقتل بالردة ليس بكفارة وصاحبه
كافر لا يصلى عليه، ولا يغسل ولا يدفن في مقابر المسلمين" (مجموع فتاوى
ورسائل ابن عثيمين٢ /١٧٩)
واته:((واجیبه له‌سه‌ر وه‌لی ئه‌مر بیان
كوژێت به‌بێ ئەوەی داوای ته‌وبەیان لێبکات، له‌به‌رئه‌وه‌ی كه حه‌د
گه‌یشته ئیمام ده‌بێت جێبه‌جێ بكرێت بەبێ ئەوەی داوای تەوبەی لێبکرێت،
به‌ڵام كوفر داوای ته‌وبه‌ی لێده‌كرێت، به‌وه‌ش هه‌ڵه‌ی ئه‌و
كه‌سانه‌مان بۆ ده‌رده‌كه‌وێت كه حوكمی مورته‌د ده‌به‌نه چوارچێوه‌ی
حدوده‌كان و له‌وێدا باسی حه‌دی ریدده ده‌كه‌ن. كوشتنی مورته‌د
له‌حدوده‌كان نییه له‌به‌رئه‌وه‌ی گه‌ر مورته‌د ته‌وبه‌ی كرد كوشتنی
له‌سه‌ر لاده‌چێت، ئینجا حه‌دده‌كان ده‌بنه مایه‌ی كه‌فاره‌تی
تاوانه‌كان، به‌ڵام نهك بۆ كافر، وه كوشتن له‌سه‌ر هه‌ڵگه‌ڕاوە
كه‌فاره‌ت نییه و خاوه‌نه‌كه‌ی كافره‌و نوێژی له‌سه‌ر ناكرێ و ناشورێ
و له‌گۆڕستانی موسڵمانانیش ناشاردرێته‌وە).
لێره‌دا فه‌قیهی سه‌رده‌م(ئیبنو عەثەیمین)
ڕه‌حمه‌تی خوای گه‌وره‌ی لێبێت جیاوازییه‌كی زۆر گرنگ ده‌خاته ڕوو،
گرنگه جیاوازییه‌كان به‌چه‌ند خاڵێك ڕوون بكه‌ینه‌وه :
یه‌كه‌م: كه‌سی مورته‌د پێش ئه‌وه‌ی بكوژرێ
داوای ته‌وبه‌ی لێده‌كرێت، ئەگه‌ر ته‌وبه‌ی كرد له‌كوشتن ڕزگاری ده‌بێت
.
دووه‌م: كوشتنه‌كه‌ی نابێته كه‌فاره‌تی
گوناهه‌كانی و به‌كافری دەمرێت، بۆیه ناشورێ و نوێژی له‌سه‌ر ناكرێ و
لە گۆڕستانی موسڵمانانیش بەخاك ناسپێردرێت.
به‌ڵام ئه‌وكه‌سه‌ی كه حه‌ددی لێده‌رده‌كرێت
جا هه‌ر جۆره حەد‌دێك بێت:-
یه‌كه‌م: ئەگەر مەسەلەکە گه‌یشته دادگای
شەرعیی ئەوکاتە شه‌فاعه‌تی هیچ كه‌سی بۆ قبوڵ نابێت و، ده‌بێ
حه‌دده‌كه‌ی لەسەر جێبه‌جێبكرێت. بۆیه پێغه‌مبه‌ری خۆشه‌ویستمان (صلی
الله عليه وسلم) لەوكاته‌ی کە ئوسامە ڕه‌زای خوای له‌سه‌ر بێت ویستی
شه‌فاعه‌ت بۆ ئافره‌ته مه‌خزومییه‌كه بكات پێی فەرموو:
[أَتَشْفَعُ في حَدٍّ من حُدُودِ اللَّهِ؟]
شه‌فاعه‌ت له‌حه‌ددێك له‌حه‌دده‌كانی خوای
گەورە ده‌كه‌ی؟ [إِنَّما أَهْلَكَ الذين مِنْ قَبْلِكم أَنّهم كانوا
إذا سَرَقَ فيهم الشّريفُ تَرَكُوه، وإِذا سَرَقَ فيهم الضّعِيفُ
وايْمُ اللّه -أي أقسم بالله- لو أن فاطمة بنت محمد سَرَقَتْ
لَقَطَعْتُ يَدَها".]رواه البخاري. واتە: ((ئوممه‌ته‌كانی پێش ئێوه
به هه‌لاكه‌ت چوون له‌به‌رئه‌وه‌ی کاتێك كه‌سێکی ناودار دزی كردبایه
چاوپۆشیان لێده‌كرد و كه‌سی بێتواناش دزی كردبایە حه‌ددیان له‌سه‌ر
جێبه‌جێده‌كرد، سوێند به‌خوای گەورە ئەگه‌ر فاتیمه‌ی كچی محه‌ممه‌د دزی
بكات ده‌ستی ده‌بڕم).
دووه‌م: ئه‌وكه‌سه‌ی كه حه‌ددی لێده‌رده‌كرێت
پێیناگوترێت ئەگه‌ر تۆبەی کرد حه‌دده‌كه‌ت له‌سه‌ر لادەچێت .
سێیه‌م: ئه‌وكه‌سه‌ی كه حه‌ددی له‌سه‌ر
ده‌رده‌كرێت حەد‌ده‌كه بۆی ده‌بێته كه‌فاره‌ت و، خوای په‌روه‌ردگار
له‌تاوانه‌كه‌ی خۆشده‌بێت .
چواره‌م: ئه‌وكه‌سه‌ی كه حه‌ددی لێ
ده‌رده‌كرێت ئەگه‌ر له‌ژێر حه‌دده‌كه بمرێت، ئه‌وا بێگومان
به‌مسوڵمانی ده‌مرێت.
كه‌وابوو ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسلامیی و
ئه‌وانه‌ی هه‌مان بۆ چوونی ئەویان هه‌یه، تا ئێشتا به‌ته‌واوی له‌و
بابه‌ته حاڵی نه‌بوون و هه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌شه كوشتنی مورته‌د
ده‌به‌نه چوارچێوه‌ی حه‌دده‌كان.
دوای ڕوونبوونه‌وه‌ی ئه‌م خاڵه، ئه‌وه‌ش
ڕوونده‌بێته‌وه له‌به‌رچی پێغه‌مبه‌ری خۆشه‌ویستمان (صلی الله عليه
وسلم) (عبدالله بن سعد بن أبي سرح)ی نه‌كوشت، چونکە ئه‌وكه‌سه مورته‌د
بوو، بەڵام دواتر هات و ته‌وبه‌ی كردوو گه‌ڕایه‌وه بۆ ئیسلام (ڕه‌زاو
ڕه‌حمه‌تی خوای له‌سه‌ر بێت)، حاڵه‌تی ئه‌ویش یه‌كه‌م حاڵه‌ت نه‌بووه،
به‌ڵكو كابرایه‌كی ئه‌نساریش له ئیسلام هه‌ڵگه‌ڕایه‌وه دواتر
په‌شیمان بۆوە، قه‌ومه‌كه‌ی چوونه خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ری (خوا صلی الله
عليه وسلم) پرسیاریان كرد ئایا ئەو کەسە ته‌وبه‌ی بۆ هه‌یه؟ دواتر
ئه‌وكه‌سه گه‌ڕایه‌وه‌و بووه‌وه بە مسوڵمان، ئه‌مه‌ش
ڕیوایه‌ته‌كه‌یه:
كان رجل من الأنصار أسلم ثم ارتد ولحق بالشرك
ثم تندم فأرسل إلى قومه: سلوا رسول الله صلى الله عليه و سلم: هل له من
توبة ؟ فجاء قومه إلى رسول الله صلى الله عليه و سلم فقالوا: إن فلانا
قد ندم وإنه أمرنا أن نسألك: هل له من توبة؟ فنزلت:{كيف يهدي الله قوما
كفروا بعد إيمانهم . . إلى قوله:{غفور رحيم} فأرسل إليه قومه فاسلم)
السلسله الصحیحة.
هه‌روه‌ها (م.علی) باسی ئه‌وه‌شی كرد له
ئیسلامدا{لا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ} بنه‌مایه‌و، هەربۆیە پێی وابوو
هەرکەسێ لە ئیسلام هەڵدەگەڕێتەوە نابێ بکوژرێت و، هه‌ركه‌س ئازاده
لەوەی هەڵیدەبژێرێت!!
ئه‌وه‌ش به‌ڕاستی گومانێگی زۆر بێبنه‌مایه و
هیچ زه‌مینه‌یه‌كی زانستی نییه، ئایەتی{لا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ}
پێش هاتنه ناو ئیسلامه‌کەیە، نەك هانتە ناو ئیسلام و دواتر لێی دەرچێت
و هەڵگەڕێتەوە.
ده‌بێ حوكمه‌كانی ئیسلامیشی قبوڵ بێت، وە
كوشتنی مورته‌دیش حوكمێکی ئیسلامییە و پێغه‌مبه‌ری خۆشه‌ویستمان (صلی
الله عليه وسلم) ده‌فه‌رموێت:[مَنْ بَدَّلَ دِينَهُ فَاقْتُلُوهُ] رواه
البخاري. هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت:[لا يَحِلُّ دَمُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ
إِلاَّ بإِحْدَى ثَلاثٍ: الثَّيِّبُ الزَّانِيْ، وَالنَّفْسُ
بِالنَّفْسِ، وَالتَّاركُ لِدِيْنِهِ المُفَارِقُ للجمَاعَةِ] رواه
البخاري.
له‌كۆتاییدا ماوە بڵێین: نكۆڵیكردن له حوكمی
ڕیدده‌و ده‌ستبڕین و به‌ردبارانكردنی زیناكا‌رو جه‌ڵدە لێدان و... لە
سوننه‌تی پێغه‌مبه‌رن (صلی الله عليه وسلم) هەرگیز نابێته مایه‌ی
ڕازیكردنی ئه‌هلی كوفر، خوای گەورە لە قورئانی پیرۆزدا دەفەرموێت:
{وَلَنْ تَرْضَى عَنْكَ الْيَهُودُ وَلَا
النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ
هُوَ الْهُدَى وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ الَّذِي
جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا
نَصِيرٍ} البقرة:١٢٠
بڵاوكردنه‌وه‌ی فیكری (حه‌سه‌ن توڕابی و، محمد
عماره و، فه‌همی هوه‌یدی و، حه‌سه‌ن حه‌نه‌فی و جه‌مال به‌ننا و...)
هه‌موو ئه‌وانه ده‌بێته هۆی فراوانتركردنی ئیختلافی نێو ئه‌و
ڕابوونه ئیسلامییه‌و پڕكردنی ڕیزی بیدعه‌چییه‌كان. (بڕوانه:ظاهرة
الإرجاء في الفكر الإسلامي ص ٦١).
بۆیه ئه‌ركی هه‌موو مسوڵمانێکی دڵسۆزی ئه‌م
ڕابوونه ئیسلامییەیە چاوپۆشی له‌چوارچێوه‌یەکی تەسکی حیزبایەتی بكات
و بگه‌ڕێته‌وه بۆسه‌ر مه‌نهه‌جی زانایان و ئه‌هلی سوننەت‌و جه‌ماعه‌ت،
وه ده‌بێ زۆرچاك ئه‌وه بزانن چۆن دڵسۆزی مه‌رجی قبوڵی كرده‌وه‌یه
بەهەمان شێوە ده‌رنه‌چوون له‌فه‌رمووده صه‌حیحه‌كانی پێغه‌مبه‌ر(صلی
الله عليه وسلم) و بابەندبوون پێیەوە مه‌رجی قبوڵبوونی کردەوەکانە.
خوای په‌روه‌ردگار (سبحانه وتعالى)
سه‌ركه‌وتووی دونیاو دواڕۆژمان بكات و لەوكه‌سانه‌مان بگێڕێت كه
ملكه‌چی به‌ڵگه‌ن، جا له زاروزمانی هه‌ركه‌سێکەوە دەرچێت و له‌هه‌ر
کات و زەمەنێكیشدا بێت.
وآخر دعوانا ان الحمدلله رب العالمین
نوسینی : مامۆستا سه‌رباز
0 تێبینیه‌کان:
إرسال تعليق